Dla większości z nas czytanie i pisanie to umiejętność, która wydaje się oczywista i dość prosta do opanowania. Jednak coraz więcej dzieci ma z tym problem, co wiąże się często z niezrozumieniem, a nawet frustracją rodziców oraz niektórych nauczycieli.
Szacuje się, że zaburzenia pisania i czytania mogą dotyczyć aż 15% dzieci. Początkowe objawy, które mogą sugerować, że dziecko będzie miało problem z pisaniem i czytaniem, możemy zauważyć już w wieku przedszkolnym.
Skąd biorą się trudności w nauce czytania?
Niektóre dzieci mają zauważalny problem z czynnościami manualnymi i słyszeniem wyrazów w odpowiedni sposób.
Nie tylko zaburzenia biologiczne, ale też czynniki społeczne mogą wpływać na te umiejętności negatywnie powodując zaburzenia w nauce czytania. Bardzo ważne jest, żeby rodzice od początku mówili do dziecka wyraźnie, bez zniekształcania wyrazów, ponieważ dziecko może mieć później problem z ich poprawnym zapisywaniem.
Problemy z nauką czytania i pisania niezależne od rodziców
Oczywiście może zdarzyć się tak, że rodzice uniknęli wszystkich błędów mogących spowodować trudności w nauce czytania i pisania, a mimo to dziecko ma problem z opanowaniem tych umiejętności. Wtedy najczęściej zaczynamy mówić o dysleksji, dysgrafii lub dysortografii.
Przyczyną takich zaburzeń są najczęściej mikrouszkodzenia mózgu, czyli zakłócenia umiejscowione w tkance nerwowej, może zdarzyć się też tak, że dziecko ma uwarunkowania genetyczne do trudności z pisaniem i czytaniem.
Dysleksja
Najczęściej mówi się o dysleksji, gdy dziecko wykazuje jakiekolwiek trudności w czytaniu. Trzeba pamiętać, że czytanie to odbiór informacji za pomocą języka pisanego, który najmłodszym wydaje się często niezrozumiałym kodem. Gdy czytamy, najważniejszym zmysłem staje się wzrok, który może ułatwiać, bądź utrudniać wykonywanie tej czynności. Osoby z dysleksją często mają zaburzenia spostrzegania wzrokowego. Skutkuje to tym, że nie odróżniają one liter we właściwy sposób, ich kształt nie jest dla nich łatwy do zapamiętania, a złożenie liter w konkretny wyraz powoduje bardzo dużą trudność, przez co osoby z dysleksją nie mogą zrozumieć sensu czytanego tekstu.
Dysgrafia
Gdy widzimy, że dziecko nie jest w stanie nauczyć się pisać w sposób czytelny i łatwy w odbiorze, można podejrzewać, że ma dysgrafię. Często dysgrafia jest kojarzona z niechlujnym podejściem do nauki i lenistwem, co wiąże się z lekceważącym podejściem do uczniów z tym zaburzeniem. Dysgrafia może dotyczyć dziecka w różnym stopniu, jest to częściowa lub w skrajnych przypadkach całkowita utrata umiejętności pisania. Dzieci z tym zaburzeniem nie są w stanie nauczyć się pisać w sposób staranny i powszechnie uważany za ładny. Za dysgrafię oprócz mikrouszkodzeń mózgu może odpowiadać zaburzenie funkcji wzrokowych i słuchowych.
Dysortografia
To zaburzenie często występuje razem z poprzednimi i tak jak dysgrafia jest niestety kojarzone z lenistwem i złym podejściem do nauki. Dysortografia charakteryzuje się popełnianiem błędów ortograficznych, nawet jeśli osoba pisząca doskonale zna zasady pisowni. Dużym utrudnieniem dla osób z tym zaburzeniem jest różnica między pisownią a fonetyką. Dlatego często zdarza się tak, że osoby cierpiące na dysortografię piszą większość wyrazów tak, jak słyszą. Im więcej w języku rozbieżności między pisownią a wymową, tym trudniej dla dzieci z tą przypadłością. Jednym z najtrudniejszych języków dla osób z dysortografią jest język francuski.
Jak pomóc dziecku w nauce czytania?
W naszym społeczeństwie świadomość na temat wspomnianych zaburzeń jest coraz większa, ale nadal w niektórych środowiskach budzą one niezrozumienie. Najważniejsza jest akceptacja dziecka takim, jakie jest. Dodatkowy stres, a także wprowadzanie elementu porównywania dziecka do innych, tylko pogarsza sytuację. Najlepiej, aby nauka przebiegała bez zbędnych stresów i wygórowanych oczekiwań. Również kontakt z psychologiem, a nawet szkolnym pedagogiem może pomóc zrozumieć dziecku, dlaczego nie może nauczyć się niektórych rzeczy w takim tempie i z taką skutecznością jak rówieśnicy.
Warto też zwrócić uwagę na podejście nauczycieli, którzy powinni wykazywać się w takich sytuacjach większą cierpliwością i zrozumieniem.
