Okres przedszkolny oraz pierwszych lat w szkole, to czas kiedy dzieci wykazują się nadzwyczajną umiejętnością w zapamiętywaniu. Właśnie dlatego bardzo często mówi się, że jest to wiek pamięci. Niestety jednocześnie dzieci w tym wieku bardzo łatwo nudzą się wykonywaną czynnością czy zabawą, a wielu rodziców sięga w takich chwilach po pomoc w postaci bajki w TV, czy telefonu komórkowego. Nie powinno się tak postępować, ponieważ jako rodzice możemy w tym okresie pomóc dziecku w rozwijaniu jego pamięci i koncentracji lub zmarnować ten potencjał.
Jak zatem zadbać o rozwój naszego malucha? Zachęcamy do wykonywania z nim różnego rodzaju ćwiczeń na pamięć i koncentrację. Znajdziecie ich całą masę w Internecie, a w księgarniach na pewno znajdzie się nie jedna ciekawa pozycja poświęcona temu tematowi. Na początek wypróbujcie poniższe metody. I pamiętajcie, że aby ćwiczenia były skuteczne muszą sprawiać radość dziecku. Zaproponujcie więc kilka zabaw i zobaczcie, które z nich najbardziej przypadną do gustu waszym maluchom.
Ćwiczenia na pamięć
1.Wymyśl słowo na… jest to zabawa do której nie potrzebujemy żadnych pomocy. Wystarczy usiąść z dzieckiem i ustalić zasady. Na przykład: wymyślamy słowa na literę „s”. W zabawie może uczestniczyć cała rodzina, a wygrywa ten, który wymyśli najwięcej słów. Poza ćwiczeniem pamięci (bo trzeba kontrolować, jakie słowa w zabawie już padły), dziecko jednocześnie rozwija swój zasób słownictwa. W zależności od wieku i poziomu rozwoju dziecka ćwiczenie można modyfikować. Przykładowo można umówić się, że wymyślamy słowa kończące się na określoną literę, lub że każde kolejne słowo zaczyna się od ostatniej litery poprzedniego. Jeżeli taka aktywność przypadnie do gustu twojemu maluchowi możecie wyliczać nawet przez dwie godziny!
2.Znajdź różnice… kolejna zabawa, w którą można zaangażować całą rodzinę. Poproś malucha żeby wyszedł z pokoju na moment. W tym czasie pozostali uczestnicy zabawy zmieniają jakiś element w swoim ubiorze. Zadaniem dziecka, które wraca do pokoju jest odgadnięcie co się zmieniło. Zabawę można modyfikować i zamiast wprowadzać zmiany w ubiorze, można przestawiać przedmioty w pokoju (np. zamienić figurki miejscami, zabrać obrus ze stołu, schować poduszki itd..
3.Kolory pamięci… osoby, które biorą udział w zabawie siadają w kółku. Każda kolejna osoba wymyśla jakiś kolor. Zanim jednak wypowie nazwę koloru, który ma na myśli powtarza kolejno kolory wypowiedziane przez poprzedników. Kółko jest zataczane tak długo, aż pierwsza osoba pogubi się w ciągu słów. Oczywiście zamiast kolorów można wymieniać przedmioty, nazwy miesięcy, dni tygodnia, miast czy państw.
4.Gry typu Memory… są to gry planszowe, w których znajdziemy do kilkunastu obrazków w dwóch egzemplarzach. Ustawiamy karteczki obrazkiem do dołu i szukamy par. Każdy uczestnik kolejno odkrywa jedną kartę i jeśli nie pamięta gdzie znajduje się dla niej para pozostawia ją w tym samym miejscu. Gra toczy się tak długo, aż wszystkie obrazki zostaną odkryte. Jeśli nie macie takiej gry w swoim domu, nie martwcie się! Taką grę można wykonać samodzielnie, a wspólne szykowanie karteczek z obrazkami, będzie dodatkową okazją do wspólnie spędzonego czasu i rozwinie kreatywność dziecka.
Poza grami i ćwiczeniami pamięci u dziecka okazuje się, że ważne jest również puszczanie maluchowi muzyki. Naukowcy z McMaster University w Kanadzie przeprowadzali badanie na grupie dzieci w wieku od 4 do 6 lat. Pod uwagę brali ich zdolności poznawcze oraz pamięć. Okazało się, że dzieci, które mają do czynienia z muzyką na co dzień zdecydowanie lepiej wypadły w tym badaniu.
Ćwiczenia na koncentrację
Koncentracja to umiejętność skupienia uwagi na danej czynności przez określony okres czasu. W zależności od wieku dziecka, minimalny „zdrowy” czas skupienia się na jednej czynności jest różny. I tak dla dzieci przedszkolnych jest to od trzech do pięciu minut, natomiast dla dziecka wczesnoszkolnego to okres 15 minut. Jeżeli zauważycie, że wasz maluch ma problemy z utrzymaniem zainteresowania danym zajęciem, możecie wspomóc rozwój jego koncentracji podobnie jak w przypadku pamięci poprzez ćwiczenia.
1.Zabawa klockami JENGA… zabawa polega na układaniu wierzy z klocków. Każdą kolejną warstwę układa się w poprzek do poprzedniej. Kiedy wieża jest skończona, zadaniem uczestników gry jest wyciąganie pojedynczych klocków z powstałej wieży i dokładanie ich na samej górze. Zabawa trwa tak długo, aż budowla runie. Tego typu aktywność wymaga od uczestników wzmożonego skupienia i koncentracji, ponieważ najmniejszy, nieprzemyślany ruch może zawalić całą wieżę. Oczywiście przegrywa ta osoba, której się to przytrafi podczas wyciągania lub dokładania klocka.
2.Podkreślanie liter lub słów… przygotujcie dla siebie i dla dziecka wydrukowany tekst. Weźcie do ręki zakreślacze i na czas podkreślajcie w tekście określone litery, na przykład wszystkie litery „z” lub wszystkie wyrazy „się”. Po upływie czasu policzcie komu udało się dostrzec więcej liter lub wyrazów i wspólnie sprawdźcie ile liter/wyrazów pominęliście.
3.Czytajcie książki… bardzo ważne jest, by od najmłodszych lat wpajać w dziecku nawyk czytania. To bardzo rozwija nie tylko wyobraźnię ale również koncentrację. Poza zwykłym czytaniem możecie poprosić swoje dziecko, żeby po każdym skończonym rozdziale opowiedziało wam o tym co przeczytało. Dobrze żebyście również znali daną książkę, bo wtedy będziecie mogli zadać dodatkowe pytania. Jeżeli dziecko będzie gubiło watek, lub czegoś nie pamiętało, zachęćcie je do ponownego przeczytania danego rozdziału.
4.Malujcie wspak… to bardzo dobre ćwiczenie, które wspomaga koncentrację i współprace obu półkul mózgowych. Rozłóżcie kartki do malowania, weźcie pisaki, kredki, farby, lub to czym wasz maluch najbardziej lubi malować i zacznijcie malować obiema rękoma. Prawa ręką (w przypadku osób praworęcznych) dziecko rysuje obrazek, a lewą ręką jego lustrzane odbicie. W przypadku starszych dzieci możecie zamiast obrazków zaproponować pisanie tą samą metodą pisanie słów.
Ćwiczenia na koncentrację i pamięć bardzo dobrze wspomagają rozwój dziecka. Pamiętajcie jednak, by dobrze obserwować swoje pociech, a jeśli jest coś co was niepokoi skonsultujcie taki temat ze specjalistą. Przykładowo problemy z koncentracją mogą być spowodowane niedoborami neuroprzekaźników w płatach czołowych (głównie dopaminy i noradrenaliny) i jest to zaburzenie neurorozwojowe. Oczywiście nie wpadajmy w panikę, ale miejmy na uwadze, że problemy z koncentracją i pamięcią dziecka mogą mieć różne źródła.
Zobacz również: Alternatywne metody nauczania
