Stały sprzeciw nakazom. Nadużywanie słowa NIE. Ciągła chęć natychmiastowej realizacji swoich potrzeb. Huśtawki nastroju. Zaprzeczanie samemu sobie. Sprzeciw rodzicom na każdym kroku. Nie – to nie okres dojrzewania, zanim na ten przyjdzie czas, młodzi rodzice najpierw będą musieli poradzić sobie z buntem dwulatka.
Gdy maluch przestaje być słodkim, nieporadnym bobasem, przychodzi etap, w którym staje się coraz bardziej samodzielny. Oczywiście każdego rodzica napawa to ogromną dumą i wzruszeniem. Niestety w parze z pozytywnymi aspektami tego okresu nadchodzą trudne czasy, bo dwulatek okazuje się mieć swoje zdanie, które najczęściej będzie stało w kontrze do zdania rodziców – a przynajmniej na jakiś czas.
Bunt dwulatka – co to jest?
Każdy o tym słyszał, nawet jeśli nie jest jeszcze rodzicem. Jednak czym właściwie jest i ile trwa bunt dwulatka? W Wikipedii przeczytamy na ten temat: „to zespół zachowań małego dziecka, pojawiający się mniej więcej między 18. a 26. miesiącem życia (może to nastąpić do dwóch miesięcy wcześniej lub znacznie później, zależnie od stopnia rozwoju osobniczego). Dziecko […] zaczyna zdawać sobie sprawę z różnicy między oczekiwaniami a możliwością ich spełnienia. W przypadku, kiedy nie może spełnić swych pragnień (np. poprzez zakaz rodzicielski) pojawia się nowe dla niego uczucie frustracji i gniewu, pogłębiające się zwłaszcza w fazach zmęczenia, bądź głodu. Dziecko poznaje w tym okresie siłę swojej woli, możliwość samostanowienia i przeciwstawiania się rzeczywistości. Sprawdza też zakres możliwości manipulowania rodzicami i szerokość pola stawianych ograniczeń. Jest to też jeden z pierwszych, naturalnych kroków ku samodzielności. Z uwagi na nie w pełni rozwiniętą umiejętność kontrolowania emocji, dziecko popada jednak wtedy w huśtawkę skrajnych nastrojów, ze szczególnie silnie eksponowanym gniewem i złością. Sprawia to, że okres buntu jest bardzo trudny dla wzajemnej relacji rodzic – dziecko.”
Natomiast czytając opracowanie mgr Moniki Semczuk-Sołek dowiemy się: „W związku z rozwojem układu nerwowego następuje doskonalenie się motoryki i procesów poznawczych, co poszerza przestrzeń poznawczą dziecka. Rozpoczyna się również proces rozwoju mowy, co umożliwia porozumiewanie się z innymi ludźmi. Charakterystyczny dla tego okresu jest wzrost pobudliwości nerwowej i emocjonalnej oraz rozdrażnienia. Jest to związane z uświadamianiem sobie sygnałów od organizmu, prawdopodobnie głównie z układu trawiennego. W związku z tym, iż dziecko w tym wieku nie kontroluje wystarczająco potrzeb biologicznych, często znajduje się pod bardzo silnym ich naciskiem, co jest przyczyną wyżej wymienionych pobudliwości. Tak, więc korzystnemu rozwojowi emocjonalnemu sprzyja troskliwa opieka nad jego zdrowiem i prawidłowe zaspokajanie elementarnych potrzeb.”
Jak widać bunt dwulatka jest naturalnym procesem związanym z rozwojem dziecka. Niestety nie oznacza to dobrej wiadomości dla rodziców: nie ominie was ten etap. Właśnie dlatego tak ważne jest to, by zrozumieć czym jest ten proces i jakie są jego objawy. Świadomi rodzice mogą łagodniej przebrnąć przez ten okres, nie eskalując niepotrzebnie konfliktu. Co oczywiście będzie korzyścią nie tylko dla nich, ale i dla samego dwulatka.
Objawy
Wychowywanie dwulatka to nie lada wyzwanie. Dlatego warto poznać objawy, jakie mogą się pojawić w związku ze wspomnianym buntem dwulatka. Rodzic, który ma ich świadomość i potrafi je trafnie rozpoznać, ma większe pole do reakcji, ponieważ wie co dzieje się z jego dzieckiem w danym momencie.
Najczęstszymi zachowaniami dwulatka w okresie buntu są: ciągłe sprzeciwianie się na wszystko co mówią i karzą rodzice; odwrotne wykonywanie polecań – np. rodzic poprosi żeby dwulatek schował zabawkę do szafki, a dwulatek wysypie wszystkie zabawki na podłogę; dziecko odrzuca pomoc rodziców – wszystko chce wykonywać samo; huśtawki nastroju od euforii do płaczu; niszczenie przedmiotów, a zaraz po tym płacz nad zniszczoną np. zabawką; odmowa jedzenia – rzucanie nim; dużo mocniejsze przeżywanie każdej z emocji i bardzo szybkie przechodzenie ze skrajności w skrajność; nadużywanie słowa NIE.
Bunt dwulatka – jak sobie radzić?
Przede wszystkim rodzice powinni uzbroić się w anielską cierpliwość i ogrom spokoju. Wspomniane, ulubione słowo dwulatków: NIE jest bardzo ważne. Poza tym, że przysparza trosk rodzicom, to właśnie dzięki niemu dziecko uświadamia sobie fakt własnej wartości i sprawczości. Maluch odkrywa, że może sam o sobie decydować, sprawdza ile jest od niego zależne i testuje na ile rodzice mu pozwolą. To jak rozegramy ten okres z punktu wychowawczego, będzie rzutować na dalszy rozwój dziecka.
Zatem z jednej strony powinniśmy zgadzać się na autonomie malucha, jednak z drugiej strony nie możemy pozwalać dwulatkowi na wszystko, na co ma ochotę. Jak zatem rozegrać to mądrze, tak by wilk był syty i owca cała? Zamiast rozkazywać – dawaj dziecku wybór. Zamiast powiedzieć „ubierz bluzkę” zapytaj: „wolisz dziś założyć żółtą, czy niebieską bluzeczkę?” Dzięki temu dwulatek będzie miał poczucie sprawczości i decydowania o sobie, a co za tym idzie potrzeba sprzeciwu zostanie wyeliminowana.
Jeśli czegoś zakazujesz, mów dlaczego, tłumacz skutki danego zachowania. Jeżeli dwulatek kopnie psa komunikat: „nie wolno kopać psa” nie wystarczy. Wytłumacz dlaczego nie wolno tego robić wyjaśniając następstwo takiego zachowania: „nie wolno kopać psa, ponieważ jeśli kopniesz psa, to go będzie bardzo bolało i piesek będzie smutny”.
Co robić gdy dwulatek wpadnie w szał? Przede wszystkim nie daj się sprowokować, bez względu na wszystko musisz zachować spokój. Jeżeli warunki na to pozwalają zignoruj tę sytuację, maluch się wypłacze i po chwili uspokoi. Oczywiście możesz tak zrobić w przypadku gdy np. dziecko nie chce się ubrać. Możesz na chwile zostawić je w pokoju przy otwartej szafce z ubraniami. Natomiast jeżeli taka sytuacja ma miejsce na ulicy, najlepiej przytul malucha i poczekaj aż jego emocje wygasną.
Czego nie robić?
Pod żadnym pozorem nie mów do dwulatka o nim samym w sposób negatywny. Nie mów do niego „maruda”, „ale jesteś beksa”, „jesteś łobuz”. Może się wydawać, że taki maluch jeszcze wielu rzeczy nie rozumie, ale możesz być pewien drogi rodzicu, że kiedy będziesz powtarzać takie negatywne określenia, dziecko w końcu uwierzy, że właśnie takie jest. To z pewnością nie pomoże w wychowaniu pewnego siebie i swojej wartości dorosłego człowieka.
Nigdy nie pokazuj dwulatkowi „jak to jest”. Jeżeli maluch krzyczy w niebogłosy, nie znaczy to, że ty również masz podnieś swój ton. Jeżeli dwulatek złapie cię za włosy lub ugryzie, nie oznacza to, że możesz mu dać klapsa. Po pierwsze takie reakcje jedynie eskalują negatywne zachowanie – zobaczymy kto pierwszy odpuści. Po drugie jeżeli mówisz do dziecka, że nie wolno krzyczeć, a po chwili sam krzyczysz, to dajesz sprzeczne informacje.
Na koniec, bardzo ważna zasada: nie pozwalaj na wszystko dwulatkowi. Owszem okres buntu to etap przejściowy, mimo to jest to ważny moment, od którego będzie zależał dalszy rozwój twojego dziecka. To bardzo ważne, by znaleźć złoty środek pomiędzy zakazami, a pobłażaniem. Jeżeli pozwolimy dziecku na wszystko, wyrośnie na rozkapryszonego, roszczeniowego człowieka. Natomiast jeśli pójdziemy w drugą skrajność i będziemy wszystkiego zakazywać, nasz maluch w przyszłości będzie miał poczucie, że nie ma żadnego wpływu na swoje własne życie.
Tak więc, drodzy rodzice, bardzo trudne zadanie przed wami. Pamiętajcie, że to okres przejściowy ale jednocześnie bardzo ważny w rozwoju dziecka. Uzbrójcie się w anielską cierpliwość i pamiętajcie, by samemu nigdy nie wpadać w skrajności w swoich reakcjach.
