Ból brzucha u dziecka – co podać i jak pomóc? Domowe sposoby

Bóle brzucha, zaparcia lub też przeciwnie – biegunki – u dzieci mogą mieć przeróżne przyczyny. Z reguły inne jest podłoże dolegliwości bólowych niemowlęcia, a inne przedszkolaka i dziecka, które rozpoczęło swoją przygodę ze szkołą. Niekiedy bóle brzucha są objawem infekcji lub nietolerancji pokarmowej, innym razem symptomem przeżywanego stresu, a czasem bywają próbą zwrócenia uwagi rodzica. Co pomoże na ból brzuszka naszej pociechy? Kiedy możemy spróbować pomóc dziecku w domu, a kiedy należy udać się do lekarza, wykonać badania i sięgnąć po specjalistyczne leczenie? Podpowiadamy.

Domowe sposoby na ból brzucha u dzieci

Co podać dziecku na ból brzucha? Jakie wśród dostępnych metod domowego leczenia są naprawdę bezpieczne, sprawdzone i skuteczne? Odpowiedzi na takie właśnie pytania interesują rodziców najbardziej. To oczywiste, że chcemy jak najszybciej zwalczyć dolegliwość i pomóc małemu brzuszkowi. Dlatego rozpoczniemy od naturalnych, domowych sposobów leczenia bólu żołądka i brzucha.

Na początek rozmowa z dzieckiem i domowe badanie

Gdy dziecko skarży się na ból brzucha, przede wszystkim spytajmy je, czy nie chce się załatwić. Jeśli nie, sprawdźmy czy nie ma gorączki i zapytajmy malucha, gdzie dokładnie odczuwa ból. Ręką możemy wybadać, czy brzuszek jest miękki, czy twardy.

Zwróćmy uwagę na to, czy dziecko leży skulone, czy też woli pozycję na wznak oraz czy łapie się za bolące miejsce (co może świadczyć o ostrym bólu). Uważnie obserwujmy dziecko. Jeżeli po zastosowaniu domowego leczenia (o którym piszemy poniżej) bóle nasilą się lub wystąpią inne, niepokojące objawy, bezwzględnie poradźmy się lekarza.

Jednak jeśli w wyniku tak przeprowadzonego domowego wywiadu stwierdzimy, że dziecko wygląda na zdrowe, być może próbuje zwrócić na siebie naszą uwagę. Powodem takich niemedycznych bólów brzucha może być stres związany np. z pójściem do przedszkola, narodzinami rodzeństwa, rozstaniem rodziców, czy przeprowadzką. Zwróćmy wtedy większą uwagę na dziecko i otoczmy rodzicielską czułością. Zabierzmy na spacer, zaproponujmy wspólną zabawę. Co wśród domowych sposobów będzie najlepszym rozwiązaniem na ból brzucha u dziecka?

Herbatka z rumianku

Herbata rumiankowa powinna zajmować stałe miejsce w kuchennej szafce w każdym domu, a zwłaszcza w tym, gdzie są dzieci. Właściwości przeciwzapalne, uspokajające oraz rozkurczające rumianku pospolitego, zwanego także lekarskim, znane są już od stuleci, m.in w leczeniu chorób przewodu pokarmowego, a także wątroby, czy nerek. Łagodność i bezpieczeństwo tej wyjątkowej rośliny pozwalają na podawanie naparu nawet niemowlętom. Jeśli dziecko skarży się na dolegliwości ze strony żołądka lub brzucha, warto podać mu napar z rumianku, który skutecznie rozluźni mięśnie brzucha, zadziała przeciwzapalnie, uspokoi malucha i skutecznie zredukuje odczuwany dyskomfort. Herbatka rumiankowa sprawdzi się także w przypadku dolegliwości żołądkowych występujących na tle nerwowym.

Herbata miętowa

Napar z mięty pieprzowej, znany ze swoich właściwości leczniczych już w starożytności, sprawdzi się przede wszystkim przy objawach niestrawności (ból brzucha występujący po jedzeniu). Działanie rozkurczowe i uspokajające mięty idealnie łączy się tutaj z dobroczynnym działaniem olejków eterycznych zawartych w tej wyjątkowej roślinie, znakomicie oddziałujących na pracę wątroby oraz wspomagających przepływ żółci. Herbatka miętowa to kolejny niezbędnik domowej apteczki i sprawdzony sposób, gdy zastanawiamy się, jak pomóc brzuszkowi naszej pociechy.

Herbatka z kopru włoskiego

Koper włoski to zdecydowanie wyjątkowa roślina. W średniowieczu znano już około 200 recept na jego lecznicze stosowanie. A dzisiaj? Napar z nasion kopru włoskiego łagodzi wzdęcia i pobudza jelita do sprawniejszej pracy. To znakomity sposób na ból brzucha i tzw. „wiaterki” występujące najczęściej u niemowląt i małych dzieci.

Suszone lub świeże czarne jagody

Borówka czernica, zwana w Polsce czarną jagodą lub czarną borówką, to znany od stuleci naturalny lek ludowy, znakomicie sprawdzający się w dolegliwościach układu pokarmowego. Świeże owoce działają lekko rozwalniająco, sprawdzą się zatem, jeśli dziecko cierpi na zaparcia. Suszone jagody można z powodzeniem stosować jako środek przeciwbiegunkowy i bakteriobójczy, idealny w stanach nieżytu żołądka i jelit. Suszone owoce to także stary, sprawdzony środek na glisty i owsiki – najczęściej występujące u dzieci pasożyty.

Sok z aloesu

Znany z właściwości znakomicie poprawiających odporność organizmu aloes sprawdzi się także w sytuacji, gdy u naszego dziecka pojawi się ból brzucha. Sok z aloesu łagodzi zaparcia, biegunki oraz skurcze brzucha. A do tego jest łagodny i w pełni bezpieczny, nawet dla dwulatka.

Ciepły kompres

Jeśli zastanawiamy się, jak szybko pomoc naszemu maluchowi, którego dopadł ból żołądka, sięgnijmy po ciepły kompres. Tego typu leczenie domowe jest proste, bezpieczne i pozwala skutecznie zwalczyć dyskomfort związany z przykrymi skurczami brzucha i dolegliwościami bólowymi. Najprościej będzie przyłożyć na obolały brzuszek termofor lub nasączony w ciepłej wodzie ręcznik.

Masaż stóp

Odpowiednia stymulacja zakończeń nerwowych, jakie znajdują się na stopach pozwala skutecznie redukować wiele dolegliwości bólowych. Co dokładnie pomaga na ból brzucha? Będzie to masaż środkowej części lewej stopy. Wystarczy delikatnie uciskać to miejsce kciukiem. Takie rozwiązanie sprawdzi się z pewnością zarówno u maluszka, jak i 3 – latka lub nawet starszego dziecka.

Woda

Odpowiednio nawodniony organizm działa lepiej, sprawniej. Dlatego jeśli dziecko skarży się na ból brzucha warto podać mu po prostu… wodę. Ciepła woda znakomicie usprawnia procesy trawienne, działa pozytywnie na pracę żołądka, jelit i wątroby.

Odpowiednia dieta – jogurt naturalny, błonnik, miód i „mdłe jedzenie”

Odpowiednia dieta stanowi klucz do dobrego samopoczucia i zdrowego brzucha. Co robić, gdy u naszej pociechy pojawiają się częste bóle brzucha i dolegliwości żołądkowe? Zadbać o odpowiednie produkty w codziennej diecie. Jogurt, jako naturalny probiotyk sprawdzi się w odbudowie flory bakteryjnej jelit np. po przebytym zatruciu pokarmowym. Ten wyjątkowy produkt mleczny może okazać się także pomocny w przypadku skurczy brzucha oraz w problemach z wypróżnianiem się.

Produkty bogate w błonnik (owoce, warzywa, pełnoziarniste pieczywo i płatki zbożowe) zapobiegną zaparciom, które często są przyczyną bólu brzucha u dzieci. Tutaj jednak warto pamiętać, że przy spożywaniu sporych ilości błonnika, należy zadbać także o dużą ilość wypijanej przez dziecko wody.

Włączenie do codziennego menu miodu (o ile maluch nie jest na miód uczulony) pozwoli nie tylko wzmocnić organizm, ale także znakomicie zadba o układ pokarmowy dziecka. Miód wpływa bowiem pozytywnie na perystaltykę jelit, działa bakteriobójczo oraz niszczy groźne wirusy, także te atakujące układ pokarmowy.

Gdy maluch skarży się już na ból brzucha i dolegliwości żołądkowe warto zastosować dietę bazującą na tzw. „mdłym jedzeniu”. Potrawy o neutralnym smaku, subtelnie doprawione jedynie solą – sucharki, chrupki kukurydziane, gotowane jabłka, banany, ryż – nie podrażnią dodatkowo żołądka, jak mogłoby to mieć miejsce w przypadku dań pikantnych, słodkich, czy kwaśnych.

Przyczyny bólu brzucha u niemowląt

W pierwszych miesiącach życia najczęstszym winowajcą bólu brzucha małego człowieka jest kolka. To nic innego jak bolesne skurcze jelit, trwające z reguły kilka godzin i atakujące malucha najczęściej po południu lub wieczorem. Dziecko robi się wówczas czerwone, gwałtownie zgina nóżki i płacze. Przyczyny kolki mogą być różnorakie: połykanie powietrza podczas jedzenia, nietolerancja na pokarm zjedzony przez karmiącą piersią mamę, niedojrzałość jelit, zbyt gęsta mieszanka mleczna, a nawet stres. By wspomóc mały brzuszek w trawieniu, możemy dziecku podawać herbatki z kopru włoskiego, rumianku czy melisy. Na dolegliwości kolkowe działa również masaż brzuszka (zgodnie z ruchem wskazówek zegara) oraz ciepłe okłady. Jeżeli maluch jest karmiony piersią, ból brzucha może być spowodowany nietolerancją przez niemowlę pokarmów spożywanych przez mamę. Wówczas wystarczy uważna obserwacja reakcji dziecka po posiłku bądź porada położnej i wprowadzenie przez mamę diety eliminacyjnej.

Przyczyny bólu brzucha u przedszkolaków i dzieci szkolnych

U starszych dzieci, szczególnie przedszkolaków i tych, które rozpoczęły edukację wczesnoszkolną, bóle brzucha mogą być objawem rozmaitych, mniej bądź bardziej poważnych dolegliwości. Poniższa lista wymienia te najczęściej spotykane.

• Pasożyty

To jeden z najczęstszych powodów nawracających po posiłku bólów brzucha u przedszkolaków. Pasożyty powodują nie tylko bóle brzucha, ale również kaszel, nudności, a czasem wysypkę alergiczną; przyczyniają się również do stanów podgorączkowych oraz chudnięcia. Zakażone pasożytami dziecko oddaje czasem żółtawe, cuchnące stolce albo trapi je wodnista biegunka. By oszczędzić dziecku takich dolegliwości, warto raz do roku odrobaczyć profilaktycznie całą rodzinę.

• Zatrucie

Charakterystyczne objawy zatrucia, takie jak biegunka, wymioty i ból całego brzucha pojawiają się najczęściej już kilka godzin po zjedzeniu feralnej żywności, choć mogą również wystąpić dopiero kolejnego dnia. W takiej sytuacji nieodzowna jest lekka dieta oraz nawadnianie dziecka wodą lub słabymi herbatkami.

• Zaparcia i gazy

Ból całego brzucha pojawia się podczas zaparć. Nie sposób pomylić go, gdyż nasila się podczas parcia, a ustępuje dopiero po wypróżnieniu. Pomóc może zmiana diety na bogatą w błonnik, który poprawia perystaltykę jelit oraz więcej ruchu.

Ponadto także trudności w wydalaniu gazów mogą powodować nieprzyjemne bóle brzucha. Zaproponujmy wówczas dziecku niemęczącą zabawę. Zwykle po fizycznej aktywności problem zostaje rozwiązany.

• Nietolerancja pokarmowa

Niekiedy ból brzucha, zwłaszcza występujący po jedzeniu i piciu (zazwyczaj 1 do 2 godzin po posiłku), jest objawem nietolerancji pewnych pokarmów. W takim przypadku powinniśmy uważnie obserwować dziecko, aby namierzyć i wykluczyć z diety pokarm, który powoduje problemy żołądkowe. Pomóc nam w tym mogą dodatkowo testy na nietolerancję pokarmową.

• Infekcja dróg moczowych

W przypadku zakażenia dróg moczowych dziecko może skarżyć się na ostry ból brzucha (przede wszystkim okolic podbrzusza) podczas siusiania. Zmianie ulega ponadto częstotliwość oddawania moczu oraz jego barwa. Jeśli takim objawom towarzyszą nudności, wymioty i gorączka, powinniśmy natychmiast zwrócić się do lekarza.

• Zapalenie ucha środkowego

Choć może to dziwić, bóle brzucha i wymioty mogą przepowiadać również zapalenie ucha środkowego. Jeśli podejrzenia te potwierdzi podczas badania pediatra, przepisze dziecku antybiotyk. Warto podczas takiej kuracji wspomagać malucha probiotykami, gdyż antybiotyk zabija wszystkie bakterie – także te, które korzystnie wpływają na organizm.

• Zapalenie wyrostka

Tępy ból brzucha towarzyszący zapaleniu wyrostka pojawia się niespodziewanie. Z początku jest on odczuwany w okolicy pępka, potem schodzi w dół i na prawo. Towarzyszy mu brak apetytu, wymioty bądź nudności i podwyższona temperatura. Ból słabnie, gdy dziecko leży w pozycji embrionalnej, a nasila się podczas ruchu bądź dotykania prawej i dolnej strony brzucha. Takich symptomów nie wolno bagatelizować i jak najprędzej należy udać się do szpitala, gdyż nieleczone zapalenie może spowodować zapalenie jamy otrzewnej.

Ból brzucha u dziecka w nocy

Nocne bóle brzucha występujące u dzieci to szczególnie trudne do zdiagnozowania dolegliwości, najczęściej prezentujące objawy zatrucia pokarmowego, niestrawności, czy też nadmiernej ilości gazów. W takiej sytuacji konieczna jest nasza wnikliwa obserwacja i zwrócenie uwagi na to, co dziecko zjada przed snem, jak obfity jest ów posiłek, a także to, czy nocne dolegliwości nie wiążą się ze stresem związanym z wydarzeniami dnia następnego (np. sprawdzian w szkole).

Jeśli w nocy pojawią się wraz z bólem brzucha dolegliwości w postaci gorączki, wymiotów lub biegunki, powinniśmy przede wszystkim zadbać o odpowiednie nawodnienie malucha i zastosowanie lekkostrawnej diety. Zaniepokoić powinny nas z pewnością nocne bóle brzucha występujące częściej niż raz w tygodniu. Alarmujące są także krew pojawiająca się w stolcu, znaczny spadek wagi dziecka oraz wyraźna zmiana rytmu wypróżnień. Wieczorny i nocny ból brzucha, który nasila się przy każdym ruchu dziecka, a także podczas dotykania jego brzucha, może wskazywać na zapalenie otrzewnej.

Co powinno nas zaniepokoić?

Do lekarza powinniśmy udać się w szczególności, gdy:

• ból jest silny, a żadne domowe środki nie przynoszą ulgi,
• ból jest dotkliwy do tego stopnia, że dziecko nie pozwala dotknąć brzucha,
• ból promieniuje do pleców lub kończyn dolnych,
• wraz z bólem występują takie objawy jak: wymioty, biegunka, gorączka,
• umiarkowane bóle brzucha męczą dziecko od kilku dni,
• dziecko nie załatwiło się i nie wydaliło gazów przez ponad 12 godzin,
• w stolcu pojawiła się krew.

W trakcie wizyty lekarskiej pediatra przeprowadzi wywiad rodzinny, który ma pomóc w postawieniu trafnej diagnozy. Warto wiedzieć już wcześniej, jakich spodziewać się pytań, by ułatwić specjaliście to zadanie. Lekarz zapewne będzie chciał wiedzieć, kiedy pojawiły się dolegliwości, czy są regularne, co je nasila, a co łagodzi i czy rodzic zaobserwował jakiś związek bólu z posiłkiem. Istotne jest również to, czy dziecko bierze jakieś leki oraz czy wśród najbliższych występowały choroby przewodu pokarmowego.

Ból brzucha – jakie badania należy wykonać?

Jakie badania należy wykonać jeśli ból brzucha naszych pociech nieustanie? W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lekarz zapewne zaleci również wykonanie badań w laboratorium. Obejmują one z reguły:

• morfologię krwi z rozmazem,
• badanie ogólne moczu,
• badanie kału pod kątem obecności krwi utajonej bądź zakażenia pasożytami,
• badanie w kierunku zakażenia Helicobacter pylori.

Niekiedy może okazać się konieczne wykonanie badania USG lub RTG jamy brzusznej, jak również bardziej specjalistycznych badań, wymagających konsultacji z gastroenterologiem dziecięcym lub pobytu w szpitalu.